Mapa conceptos tema 1

 

Actividade 5: Informe

 

É O PLANETA TERRA UN SISTEMA?

A Terra pode ser considerada un sistema xa que cumpre todos os requisitos necesarios, que son: estar definida por uns límites físicos, permitir (ou precisar) a entrada e saída de enerxía e materia e estar composta por diferentes elementos ou subsistemas que deben cooperar en conxunto, interrelacionándose entre si, para que o sistema funcione correctamente.

Límites:

A Terra posúe uns límites máis ou menos definidos, xa que é unha liña “imaxinaria” que non podemos marcar con exactitude fisicamente. Esta liña onde acaba o noso planeta é coñecida como Liña de Kármán. Isto é un intento de definir o limite entre a atmosfera terrestre e o espacio exterior e esta situada a 100 km sobre o nivel medio do mar. Posto que a atmosfera non remata de xeito brusco, senón que se vai facendo máis delgada progresivamente, non todo o mundo define os limites aí, algúns científicos fan as súas aproximacións noutra altitude, por exemplo nos 80 km. Este límite tamén pode variar segundo a termosfera e a exosfera se consideren parte da atmosfera terrestre ou do espacio exterior. Neste caso ampliaríase esa “fronteira” ata os 10.000 km sobre o nivel do mar.

Entrada e saída:

A terra é un sistema aberto, polo tanto intercambia materia e enerxía co exterior.

O intercambio de enerxía é escaso. Capta corpos celestes, como son os cometas ou os asteroides, que pasan pola súa órbita e partículas de vento solar. E dela escapan moléculas lixeiras da atmosfera.

O intercambio de materia é moito máis importante. Intercámbiase a enerxía solar incidente; a reflectida (30% da incidente) e a enerxía térmica que volve ao espacio, que é procedente tanto da enerxía solar absorbida como da enerxía do calor interno da Terra. A fonte enerxética máis importante do planeta terra é o sol.

Subsistemas:

A terra componse de diversos elementos que se clasifican en catro subsistemas:

• Hidrosfera: Capa de auga que rodea a Terra. Inclúe a auga da superficie, a que se encontra no interior e a que se atopa no aire como vapor de auga. Esta circula de uns lugares a outros cambiando o seu estado físico (pode atoparse líquida, sólida ou en vapor), dun xeito cíclico que constitúe o ciclo hidrolóxico.

• Biosfera: É a capa máis extensa da codia terrestre. Está composta por tódolos seres vivos, as súas relacións e o medio que os rodea, polo tanto inclúe tamén a auga, a terra e o aire. Máis ou menos esténdese dende as profundidades dos océanos ata uns 10 km por enriba do nivel do mar.

• Xeosfera: Parte sólida da Terra. Parte desta está baixo os océanos formando os fondos mariños e parte emerxe formando os continentes e as illas. Está formada por tres partes:

  • Codia: Parte máis externa, composta por materiais sólidos e é máis grosa nos continentes que nos fondos mariños.

  • Manto: Capa intermedia. A súa temperatura é máis elevada que a da codia. Nalgunhas zonas do manto atópanse rocas fundidas que reciben o nome de magma.

  • Núcleo: Capa interna. Componse de ferro e outros metais. Ten unha temperatura moi alta. Divídese a súa vez en núcleo interno e externo

• Atmosfera: É a parte gaseosa da Terra, sendo así a parte máis externa e menos densa do planeta. Está constituída por un conxunto de gases (principalmente osíxeno, nitróxeno, argon, dióxido de carbono e vapor de auga) que comunmente recibe o nome de aire. Protexe a vida sobre a Terra absorbendo da radiación solar ultra violeta na capa de ozono. Ademais fai de escudo contra os meteoritos, que se desintegran nela. As súas partes son a troposfera, a estratosfera, a mesosfera, a termosfera e a exosfera (que, como xa dixen ao comenzo, pode ser a zona de tránsito entre a atmosfera e o espazo, ou non).

Relacións entre subsistemas:

• A biosfera non podería completar os seus ciclos sen a intervención da atmosfera. Xa que esta protexe dos raios do sol, regula a temperatura e ten un  importante papel no ciclo da auga.

• Os seres vivos da biosfera, mediante a fotosíntese e a respiración, intercambian constantemente gases ca atmosfera.

• As plantas (biosfera) absorben auga e minerais do chan (xeosfera e hidrosfera), co que xunto co CO2 e a enerxía solar, producen o material co que se alimentan. Os restos dos animais e plantas serán descompostos e devoltos de novo ao chan.

• No ciclo da auga esta é pasada continuamente entre a hidrosfera e a atmosfera mediante a evaporación e as precipitacións.

• A hidrosfera ten un importante papel sobre a xeosfera, modificando o relevo. Isto ocorre mediante a erosión por mor das precipitacións, do paso de ríos ou outras correntes, das olas, etc.

• Parte da enerxía interna da xeosfera é liberada ao exterior nas erupcións volcánicas, que expulsan materia á codia e vapor de auga e gases á atmosfera. Así se formou a atmosfera primitiva nas primeiras fases do planeta.

• O máximo grao de relacións dáse entre a biosfera e os demais subsistemas, xa que esta integra aos outros, pois os seres vivos precisan da interacción deles, do aire, do solo, da auga...

• A atmosfera regula a enerxía procedente do Sol e a temperatura do planeta, senón a superficie (xeosfera) deste quentaríase en exceso, tampouco sería posible a vida na Terra (biosfera) e modificaría por completo o estado no que se pode atopar a auga (hidrosfera).

• A hidrosfera tamén ten un papel moi importante na regulación da temperatura grazas ao elevado calor específico da auga, as correntes mariñas e a que se reflicten as radiacións solares no xeo. Influíndo dun xeito parecido á atmosfera no caso anterior.

En definitiva, son moitas as relacións que se establecen entre cada un dos subsistemas, pero todas son precisas para que a Terra poida funcionar correctamente como sistema.

Actividade 4: U1. O sistema Terra

 1. Para investigar algún problema aplicamos o procedemento para elaborar mdelos. Este consistiría na observación da realidade, a partir disto plantexamos unha hipótese que nos poda axudar a resolvelo, tendo en conta os límites do sistema, as distintas variables que poden influír e que podemos modificar para obter un resultado, as relacións causais... Unha vez que a temos plantexada diseñamos o modelo cun diagrama causal e por último verificamos este modelo. Se non se verifica repetiriamos os pasos ata chegar a unha conclusión acertada. 

2. GPS significa Sistema de Posicionamento Global. É un sistema de navegación por satélite composto por unha rede de 24 satélites colocados en órbita polo Departamento de Defensa de Estados Unidos. Orixinalmente estaba destinado a aplicacións militares máis na década de 1980 o goberno fixo que estivera dispoñible para uso civil. Os satélites do GPS rodean a terra dúas veces ao día, facendo unha órbita moi exacta e transmiten a información da sinal á terra. Os receptores GPS empregan esta información e dan ca posición exacta do usuario mediante triangulación. Isto fano comparando o tempo no que unha sinal foi emitida co que tarda en ser recibida, así sabe a distancia do satélite. Con algunhas medicións máis doutros satélites pode dar ca ubicación exacta e mostrala no mapa. É unha ferramenta que se pode usar en calquera parte do mundo, a calquera hora e de forma gratuíta. O GPS europeo (26 satélites artificiais que conforman a constelación Galileo) contrólase dende a sala Tres Cantos na empresa GMV (Madrid). 

3. A teledetección é a tecnoloxía que permite saber información da superficie terrestre sen manter contacto con ela, só mediante sensores localizados nas plataformas espaciais. Ten diversos usos, como poden ser:

• Estudo da erosión de praias e areais.
• Control da acumulación da neve nalgunha zona.
• Cartografía xeolóxica para a explotación de recursos minerais e petroleiros. 
• Seguimento do movemento de icebergs en zonas polares.
• Inventario da auga superficial. 
• Análise en tempo real de masas nubosas.
• Control da calidade da auga e contido de algas. 
• Control das correntes mariñas. 
• Cartografía de areas queimadas. 
• Control dos pastizais para os estudos dos efectos da sequía e do exceso de pastoreo. 
• Predición do rendemento de cultivos e do momento óptimo para as colleitas.

4.  

• Modelo de caixa negra: Tipo de modelo no que se estuda o que entra e o que sae, descoñecendo o proceso que se levou a cabo. Como pode ser nun ecosistema terrestre, no que entra constantemente enerxía lumínica e este produce calor. 

 

• Modelo de caixa blanca: Este describe detalladamente o proceso que ocorre no interior. Como por exemplo no mesmo ecosistema podemos detallar que que a enerxía é asimilada polos organismos fotosintéticos, quenes a capturan cos cloroplastos. Os organismos productores son capaces de converter materia inorgánica en compostos orgánicos mediante a fotosíntese. Con estes procesos libérase a calor. 

                        

5. Os subsistemas da terra son catro; atmosfera, hidrosfera, xeosfera e biosfera. Os cales a súa vez están compostos por sistemas menores. Da atmosfera o poden ser as súas diferentes partes: troposfera, estratosfera, mesosfera e exósfera. Da biosfera o son os diferentes ecosistemas. A hidrosfera a compoñen os mares, océanos, ríos... Os da xeosfera son as cortezas, o manto e o núcleo. 

6. Relacións entre os subsistemas:

     

7.

• Recurso natural: É cada ben e servicio que surxe de maneira natural da natureza sen a intervención do ser humano. Son de vital importancia para obter alimento e enerxía, para o desarrollo e, en xeral, para a nosa subsistencia. Poden ser esgotables ou renovables. 
• Impacto ambiental: É o efecto causado pola actividade humana sobre o medio ambiente. A ecoloxía encárgase de medir dito impacto e trata de minimizalo. 
• Risco: É unha medida da magnitude dos danos fronte a unha situación peligrosa.

8. Podemos clasificar os recursos naturais de distintos xeitos: 

1.Segundo a súa duración:
    1.1 Renovables: Non se esgotan ca súa utilización xa que se renovan. Ex: auga,     sol...
    1.2 Non renovables: Ou combustibles fósiles, son unha reserva de enerxía            resultado de millóns de anos de descomposición e almacenamento de vexetais        e animais. Ex: petróleo, carbón... 

2.  Segundo a súa orixe: 

    2.1 Orgánicos: Derivan de axentes biolóxicos.

    2.2 Inorgánicos: Non derivan de axentes biolóxicos. Ex: Solos, auga, minerais...

3.Según a súa natureza: 

    3.1 Hídricos: Todos os recursos que comprenden os corpos de auga no mundo.     Ex: mares, océanos, lagos...

    3.2 Biolóxicos: Todos os seres orgánicos que poden ser aproveitables polo            home.

    3.3 Minerais: son os máis abundantes, son todos os minerais metálicos e non         metálicos. Ex: ouro, petróleo, carbón...

9. A Hipótese Gaia é unha teoría que plantea que todos os organismos que poboan a Terra, así como os seus entornos inorgánicos conforman unha unidade que modifica a súa composición interna para asegurar a súa supervivencia. Polo tanto o que propón é que dadas unhas condicións que fixeron posibles a aparición da vida no planeta, despois foi a propia vida quen as foi modificando.