Informe 4

 

𝕄𝔸ℙ𝔸 𝕄𝔼𝕋𝔼𝕆ℝ𝕆𝕃Ó𝕏𝕀ℂ𝕆

Como podemos observar no mapa, gran parte de Europa atópase baixo a influencia dun anticiclón, con orixe en Inglaterra. A parte Este está baixo os efectos dunha borrasca co centro en Italia. Mentres que ao continente se aproxima outra borrasca dende o Noroeste.

Pola proximidade entre isóbaras sabemos que a zona de centroeuropa soportará fortes rachas de vento que xirarán en sentido antihorario xa que proceden dunha borrasca. En cambio na península ibérica a situación estará moito máis calmada, con ventos suaves e en sentido horario. No Atlántico os ve tos tamén serán suaves pero soprarán en sentido antihorario.

O sureste de Italia verase afectado por unha fronte fría con dirección Este. A cal se desprazará nesta dirección ata atoparse cun fronte cálido deixando precipitacións sobre Grecia. Outra fronte fría chega polo norte de Inglaterra, aproximándose a un fronte cálido, os dous con dirección sureste. Cando a fronte fría se aproxime á masa de aire cálido provocará que o aire desta ascenda, condensándose, o que deixará intensas precipitacións pero de corta duración sobre o Reino Unido.

No oeste do océano Atlántico haberá tamén unha masa de aire frío por mor dos frontes fríos con dirección Este e tempo inestable, que provocará fortes choivas de pouca duración No norte hai un fronte cálido que deixará ceos cubertos e choivas suaves pero de longa duración. En España haberá bo tempo, estable e con ceos despexados.

Informe 3

 

𝔸 𝔻𝔼𝕊𝕋ℝ𝕌ℂℂ𝕀Óℕ 𝔻𝔸 ℂ𝔸ℙ𝔸 𝔻𝔼 𝕆ℤ𝕆ℕ𝕆

A capa de ozono é a zona da estratosfera terrestre (segunda capa da atmosfera) que contén unha concentración alta de ozono. Reúne o 90% do total do ozono da atmosfera. Atópase aproximadamente entre os 15 km aos 50 km de altitude.

As súas funcións son esenciais para a nosa vida. Filtra a prexudicial radiación dos raios ultravioletas (UV) procedentes do sol. Hai tres tipos de raios UV: os UVA, os UVB e os UVC; cada un máis daniño que o anterior. Bloquea por completo os UVC, gran parte dos UVB e algúns UVA. Faino reaccionando o ozono (O3) ca enerxía ultravioleta e dividíndose nunha molécula de osíxeno (O2) e un átomo simple de osíxeno (O). Esta reacción converte a radiación ultravioleta en calor. Deste xeito o ozono evita que os raios UV ingresen ás zonas máis baixas da atmosfera. Logo os átomos simples de osíxeno que quedaron na atmosfera vólvense a unir cas moléculas de osíxeno e volven a formar ozono. Ademais actúa como reserva dalgúns elementos químicos como son o carbono ou o nitróxeno.

A súa degradación provocou o quentamento do planeta, o que se soe chamar efecto invernadoiro, que ocasiona o cambio climático. Destruír a capa de ozono implicaría debilitar a protección contra os raios ultravioletas que provocan cancro de pel, cataratas e dano xenético no sistema inmunolóxico, polo que ocasionaría diferentes tipos de alerxias, ser máis propenso a padecer enfermidades autoinmunes e infeccións por bacterias e virus. Esta radiación inhibe o ciclo reprodutivo do fitoplancton, o cal pode contribuír a diminución da poboación de distintas especies de animais, como xa se observou na baixa taxa de reprodución de peixes, cangrexos e camaróns. Tamén podería causar cambios drásticos noutros ecosistemas dos que depende a nosa propia vida, como a alteración no proceso de fotosíntese, provocando modificacións nalgunhas plantas e a alteración no proceso de migración das aves ou no proceso de colleita de produtos agrícolas importantes como o son o trigo ou o millo. Se non se empezase a actuar contra isto as consecuencias serían devastadoras, no 2065 teriamos perdido dúas terceiras partes da capa de ozono, polo que o índice de radiación ultravioleta sería tan alto que provocaría queimaduras en cinco minutos.

As actividades humanas afectaron á capa de ozono, produciron un esgotamento progresivo do ozono na estratosfera, que se comezou a observar no 1970. Aínda que tamén pode ocorrer por causas naturais como erupción volcánicas, que liberan gases á atmosfera, isto non é realmente o que provoca o seu declive. Este esgotamento foi aumentando co paso das anos, ata que se produciu o que os científicos chaman buratos na capa de ozono, é dicir, lugares nos que a concentración de ozono está reducida.

Actualmente temos un destes buratos no continente ártico. Xa que as condicións climáticas desta rexión contribúen ás reaccións químicas que descompoñen o ozono. As temperaturas alí en inverno son de -90ºC e no verán de -80ºC, o que provoca que se formen nubes estratosféricas polares e illamento do aire estratosférico polar (ocasionado polo forte vento dos polos, que forman o vórtice polar, o cal impide que o aire circule pola estratosfera). Estes factores fan que se produzan reaccións de cloro e bromo, aumentando as concentracións destes. Aínda que non só a Antártida (Polo Sur), senón que tamén o Ártico (Polo Norte) experimenta isto, mais na primeira é máis grave.

Diversas medicións da concentración de ozono dende satélites, aeronaves e sensores dende a Terra indican que o ozono na atmosfera se reduciu un 5% entre a década de 1970 e mediados de 1990. Os científicos relacionaron esta redución do ozono na atmosfera co aumento de certos químicos nela. Estes son gases que conteñen cloro e bromo, os cales teñen o potencial de descompor o ozono na atmosfera. Existen distintas sustancias que afectan deste xeito á capa de ozono. Como o son os CFCs (clorofluorcarbonos), que foron empregados para fabricar refrixerantes, illantes e aerosois; ou tamén outros gases como o cloruro de metilo, os halóxenos e o bromuro.

Por iso a comunidade internacional fixo un gran esforzo por reducir o consumo e a produción destes gases (CFCs) e outros químicos daniños. Firmáronse varios protocolos nos que participaban diferentes países para frear o uso dos químicos que afectan ao ozono. Polo que agora só se consume un 1,6% do que se consumía en 1986. Grazas a isto observouse un incremento na concentración de ozono dende o 2000 e o burato da capa de ozono sobre a Antártida foi decrecendo. Porén o proceso de recuperación da capa de ozono estase dando lentamente, xa que se detectou unha nova produción de CFCs no este de Asia (ademais dos produtos antigos que seguen a emitir estes gases), polo que se espera que aínda a mediados deste século volvamos aos valores da década dos 60.

Coronavirus

 Para ir metendonos en materia hai que comezar falando de qué son os virus. Os virus son axentes de tipo infeccioso que se atopan nas células dos seres vivos. Son parásitos obrigados, o que quere dicir que só poden sobrevivir parasitando un organismo. Posto que non teñen metabolismo propio e precisan dos ribosomas dos seres vivos para poder reproducirse. Unha vez que os parasitan aliméntanse das súas células e  reprodúcense con gran rapidez. Algúns son inofensivos, máis a maioría causan graves enfermidades coma o SIDA. As células atacadas denomínanse hóspedes e as bacterias fan que estas fagan réplicas delas. Poden parasitar calqueira organismo. Depende da parte á que afecten denomínanse de distinta forma, como por exemplo: dermatrópicos (texidos), pneumotrópicos (pulmóns), neurotrópicos (sistema inmunolóxico)... Hoxe en día prevense e erradícanse con vacinas, que estimulan a produción de anticorpos. Algunhas das enfermidades máis comúns causadas por eles son: o zika, o sarampión e o dengue.

Que son os coronavirus?

Son unha extensa familia de virus que              poden causar enfermidades tanto en              animais como en humanos. Nos humanos        sábese que varios coronavirus causan        infeccións respiratorias que poden ir                dende o resfriado común ata enfermidades        máis graves como o síndrome respiratorio              de Oriente Medio (MERS) e o síndrome respiratorio agudo severo (SRAS). Foron    descritos por primeira vez na década dos 60,        no século pasado. Dende entón atopáronse            sete tipos de coronavirus [229E, OC43, SARS-CoV, NL63, HKU1, MERS-CoV E O SARS-CoV-2 (actual COVID-19)].Deuselle ese nome pola súa apariencia, semella que está coronado cun anel de estruturas redondeadas.. 

Que é o COVID-19?

É a enfermidade infecciosa causada polo coronavirus, xa mencionado. Era un virus decoñecido ata que estalou un brote en Wuhan (China) en decembro de 2019. Actualmente orixinou unha pandemia que afecta a moitos países. 

Cales son os seus síntomas?

Os síntomas máis habituais do covid son a febre, a tos seca e o cansancio. Outros síntomas menos frecuentes que afectan a algúns pacientes son as dores e molestias,  conxestión nasal, dor de cabeza, conxuntivitis, dor de garganta, diarrea, pérdida de gusto e olfacto e erupcións cutáneas ou cambios de cor nos dedos das mans ou dos pés. Estes síntomas soen ser leves e comezan gradualmente. Algunhas persoas ni se quera os presentan, o que chamamos asintomáticos. 

A maioría das persoas (a redor do 80%) recupéranse da enfermidade sen necesidade de tratamento hospitalario. Ao redor de 1 de cada 5 persoas que contrae o COVID-19 presenta un cuadro grave e experimenta dificultades para respirar. As persoas maiores e as que padecen afeccións médicas previas coma hipertensión arterial, problemas cardiacos ou pulmunares, diabetes ou cancro teñen máis posibilidades de presentar cuadros graves. Aínda que calquera pode contraer o coronavirus e padecer síntomas graves. As persoas de calquera idade que teñan febre ou tos e ademáis respiren con dificultade, sentan dor ou opresión no peito ou teñan grandes dificultades para falar ou moverse deben solicitar atención médica inmediatamente. Polo tanto, se é unha persoa saudable que só presenta síntomas leves en principio non é preciso que vaia ao médico. Pero si que informe, realice a PCR e, no caso de ser positivo porse en corentena el e todas as persoas cas que mantivera contacto. 

Como se propaga?

A enfermidade propágase principalmente de persoa a persoa a través das gotas que saen do nariz ou da boca dunha persoa infectada ao toser, estornudar ou falar. Infectarase se estas gotas chegan ás mucosas (ollos, nariz ou boca). Aínda que son relativamente pesada e caen rapidamente ao chan. Polo que é importante manterse cando menos a un metro de distancia uns de outros. Estas gotas tamén poden caer sobre obxectos e superficies como mesas, pomos ou barandillas, de xeito que tamén nos podemos infectar se tocamos isto e logo levamos as mans ás zonas xa mencionadas. Por iso é crucial desinfectarse as mans frecuentemente.

Como se prevén?

• Limpar ben as mans e con frecuencia, empregando un desinfectante a base de alcol ou auga e xabón, xa que isto mata os virus que podamos ter nelas. 
• Manter unha distancia mínima, xa que canto máis preto estemos máis probable é que as gotas que expulse nos infecten. 
• Evitar ir a lugares concurridos, xa que se hai aglomeracións é máis posible estar en contacto cun positivo. 
• Evitar tocar, os ollos, nariz e boca e ter manter unha boa hixiene respiratoria, como por o cóbada para estornudar ou tusir. 
• Empregar sempre que se saia á rúa ou vaiamos estar en contacto con outras persoas a mascarilla. 
• Aillarse se se presenta algún síntoma e, no caso de que sea necesario acudir ao médico facelo seguindo as indicacións dun doutor. 

Ten cura?

Ata agora non se atopou ningún medicamente que o cure completamente ou o evite, máis si hai algúns medicamentos que axudan a combatilo e principalmente a aliviar os síntomas. Tamén se comezaron a administrar xa as primeiras vacinas contra este, a espera aínda de coñecer ao 100% a súa eficacia e efectos secundarios. 

Informe 2

 

𝔸 ℂℍ𝕆𝕀𝕍𝔸 Áℂ𝕀𝔻𝔸

A choiva ácida é unha das consecuencias da contaminación atmosférica. O concepto de choiva ácida engloba calquera forma de precipitación que presente elevadas concentracións de ácida sulfúrico e nítrico. Tamén pode mostrarse en forma de neve, néboa e partículas de material seco que se pousan sobre a Terra. Os gases procedentes da queima de combustibles reaccionan co osíxeno do aire e o vapor de auga, transformándose en ácidos que se depositan na superficie terrestre a través das precipitacións. Isto ten efectos devastadores sobre os ecosistemas e supón un grave perigo para os seres vivos.

As erupcións volcánicas, os terremotos, os incendios naturais, os lóstregos e algúns procesos microbianos liberan dióxido de xofre e óxidos de nitróxeno á atmosfera. Con todo, a acción humana é a maior causante das emisións de dióxido de xofre, como consecuencia da queima de combustibles fósiles nas industrias e centrais enerxéticas, e de óxidos de nitróxeno debido aos gases producidos polos vehículos. E, en menor medida, as explotacións gandeiras intensivas producen amoníaco a partir da descomposición da materia orgánica. Estes tres contaminantes oxídanse en contacto ca atmosfera e dan lugar á formación de ácido sulfúrico e ácido nítrico. Estes ácidos disólvense nas gotas de auga das nubes e caen á superficie terrestre mediante a denominada choiva ácida.

                                           

Ten moitas consecuencias nocivas para o entorno, mais o maior efecto teno sobre lagos, ríos, arroios, pantanos e outros medios acuáticos. Eleva o nivel ácido dos acuíferos, o que posibilita a absorción do aluminio que se transfire, a súa vez, dende as terras de labranza aos lagos e ríos. Esta combinación incrementa a toxicidade das augas para o cangrexos de río, mexillóns, peixes e outros animais acuáticos. Algunhas especies poden tolerar as augas ácidas mellor que outras (algúns animais non poden sobrevivir en pH demasiado ácidos). Con todo, nun ecosistema interconectado o que afecta a algunhas especies remata afectando a moitas outras a través da cadea alimentaria.

A choiva ácida tamén contamina selvas e bosques, especialmente os situados a maior altitude. Estas precipitacións rouban os nutrientes esenciais do chan, á vez que libera aluminio, o que dificultada a absorción da auga por parte das árbores, tamén dana as súas follas. Os efectos dela xunto con outros axentes agresivos para o medioambiente reduce a resistencia das árbores e plantas a baixas temperaturas, a acción de insectos e as enfermidades. Algunhas terras teñen maior capacidade que outras para neutralizar os ácidos. Naquelas áreas nas que esa capacidade amortiguadora é menor os efectos nocivos son significativamente maiores.

Non é prexudicial para os seres humanos, é dicir o contacto con ela non supón ningún risco. Porén, os gases que provoca esta chuvia (óxidos de nitróxeno e óxidos de xofre) si son nocivos. Estes gases, que conteñen partículas de sulfato e nitrato son transportadas polo vento e inhaladas polas persoas, pudendo provocarlles enfermidades respiratorias.

Como exemplo da acción desta choiva podemos citar o caso que lle aconteceu nos anos 80 a un grupo de nenos que ían en canoa por un lago de Canadá e atopáronse ca auga cor turquesa. Isto é pouco natural. Débese a que pola súa proximidade con industrias de níquel e cobre veuse moi afectado pola choiva ácida. Polo que morreron ou marcharon case todos os seres vivos acuáticos, como as pequenas algas que bloquearían que a luz cheque as profundidades, de ahi que teña esa cor. Como este existen moitos outros casos.

O único xeito de combater a chuvia ácida é reducir as emisións dos contaminantes que a orixinan, o que quere dicir, diminuír o consumo de combustibles fósiles. Moitos gobernos tentaron frear as emisións mediante a limpeza de chemineas industriais e a promoción de combustibles alternativos. Podemos previla tamén mediante o aforro de enerxía, canta menos electricidade se consuma nos fogares menos químicos emitirán as centrais. Tamén empregando o transporte público, as bicicletas ou camiñando, xa que os automóbiles consumen grandes cantidades de combustible fósil. De todos xeitos se puidéramos deter a chuvia ácida hoxe mesmo aínda terían que transcorrer moitos anos para que os efectos de esta desapareceran.

Informe 1

 

𝔼ℕ𝔼ℝ𝕏Í𝔸 𝕊𝕆𝕃𝔸ℝ 𝔼 𝔼Ó𝕃𝕀ℂ𝔸 𝔼ℕ 𝔾𝔸𝕃𝕀ℂ𝕀𝔸

Galicia está apostando polas enerxías renovables, alcanzando o 63% de electricidade xerada a través delas. No último ano rexistrou 7,1 millóns de Mwh procedentes de fontes naturais e limpas, dun total de 11,2 millóns de Mwh producidos. Segundo o último informe realizado pola Rede Eléctrica de España, Galicia se atopa na segunda posición de maior participación de produción renovable fronte ao total xerado polo país, con un 16,6%. Ademais compón o 13,9% da potencia renovable xerada sobre o total da produción, manténdose de novo como a segunda comunidade con maior porcentaxe.

Enerxía solar:

A enerxía solar é unha enerxía renovable obtida a partir da radiación electromagnética do sol. É renovable porque se obtén dunha fonte natural e inesgotable.

Pódese captar a través de células fotoeléctricas (conforman os paneis fotovoltaicos), helióstatos (espellos con movemento rotatorio que dirixen os raios cara una determinada dirección) ou colectores solares. Que posteriormente a transforman en enerxía solar térmica (a través da temperatura) ou enerxía solar fotovoltaica (a través da luz).                    

As enerxías renovables están crecendo considerablemente, especialmente a enerxía solar fotovoltaica. Tras a eliminación de obstáculos á enerxía solar que levou a cabo o Ministerio para a Transición Ecolóxica poderase autoconsumir enerxía por parte dos particulares nos seus fogares. Ademais da derogación do “imposto do sol” que se lle impoñía aos consumidores da enerxía xerada e consumida na súa propia instalación.

Galicia conta con, aproximadamente, 87 instalacións para autoconsumo fotovoltaico, situándose como a terceira comunidade autónoma con maior número de placas solares instaladas, despois de Cataluña e Andalucía. Isto, xunto ca baixada permanente de custos no sector fotovoltaico, permite que o emprego de placas solares estea ao alcance de todos.

Co fin de fomentar as enerxías renovables e, principalmente a enerxía solar fotovoltaica, o Instituto Enerxético de Galicia (Inega) estableceu unha serie de subvencións que poden ser complementarias con outro tipo de axudas ofrecidas polo Estado ou outras entidades públicas. As principais funcións do Inega son promover un uso racional da enerxía, diversificar as fontes enerxéticas e reducir a dependencia enerxética procedente do exterior. Estableceu unha bonificación máxima do 50% a instalacións fotovoltaicas, para subvencionar algúns conceptos como os paneis solares, o proceso de acondicionamento da enerxía eléctrica e monitorización, outros accesorios precisos para a instalación de placas solares e a man de obra.

Os prezos da instalación dos paneis é diferente segundo a comunidade. Xa que os custos varían segundo a zona xeográfica aínda que o prezo dos materiais se mantén. O resto de importes varía en función da enerxía consumida no fogar e a estrutura, é dicir, o número de células ou módulos necesarios. Nas diferentes provincias de Galicia o custo pode oscilar entre os 3.300 e os 6.300 euros (de 5 a 15 módulos). É rendible instalalas en Galicia? Aínda que dispón de menos horas de sol que outras comunidades españolas segue a ser rendible. Nos días nubrados ou chuviosos producen do 10% ao 25% da súa capacidade.

A seguinte gráfica mostra o Período Simple de Retorno da Inversión (en Lugo), é dicir, o número de anos que se tarda en recuperar a inversión realizada na instalación das placas. Neste caso tómanse uns valores anuais en torno aos 4.160 kWh e analízanse tres casos: Sin bonificación, bonificación do IBI do 50% durante 5 anos e bonificación do IBI do 25% durante 5 anos.

Polo tanto, sin bonificación tardaríase 11 anos en recuperar a inversión, ca bonificación do 25% seis anos e nove meses e ca bonificación do 50% en cinco anos e seis meses.

Enerxía eólica:

A enerxía eólica é un tipo de enerxía renovable que funciona grazas ao vento. A situación xeográfica de Galicia fai que estea en contacto directo co Océano Atlántico e polo tanto é un dos puntos da península onde as borrascas atlánticas golpean con máis forza. En inverno os ventos son de dirección suroeste, enerxéticos e suaves e no verán son suaves de dirección noroeste. Pola súa posición estratéxica converteuse nunha zona óptima para a instalación de parques eólicos.

Galicia conta con 158 parques eólicos (máis de 4.000 aeroxeneradores), o que a converte na segunda comunidade española cun maior número deles. Producindo así o 14,43% da produción total de enerxía eólica. As zonas cun maior número de parques eólicos (ventos máis enerxéticos) sitúanse no norte e a Terra Cha de Lugo, Costa da Morte, Deza, os límites de Ourense con Pontevedra e o sur de Ourense. No ano 2013 a facturación destes parques chegou a superar os 700 millóns de euros.  

Nos últimos anos a construción de parques na comunidade galega diminuíu significativamente debido a dúas razóns. A primeira é que a superficie é inferior que noutras comunidades, polo que os parques eólicos máis produtivos xa se están construídos nos mellores sitios. O segundo é un motivo económico lexislativo. Debido a crise do 2008 e a “Moratoria das Enerxías Renovables”, que creou inseguridade cara esta inversión.

Mapas de conceptos tema 2

 

Cuestionario U2: A amosfera

 1.Dentro das placas solares hai as térmicas (quentan a auga) e as fotovoltaicas (xeran a electricidade).

As placas solares fotovoltaicas converten a enerxía solar en enerxía eléctrica, a través desta transformación obtense a enerxía fotovoltaica. 

As placas solares están formadas por módulos e estes á súa vez por células fotovoltaicas. Estas son fabricadas con silicio, conteñen unha ou varias láminas de material semiconductor e están recubertas por un vidro transparente que deixa pasar a radiación solar e minimiza as perdas de calor. 

A luz do sol incide nas células fotovoltaicas da placa, creando un campo de electricidade entre as capas. Así se xera un circuíto eléctrico. Canto máis intensa sexa a luz maior será o fluxo de electricidade. As células transforman a enerxía solar en forma de corrente continua. Esta pasa a un inversor solar que  a converte en corrente alterna, que é a que empregamos para alimentar os dispositivos eléctricos. Por último entra na caixa de conexións da nosa vivenda e distribúese segundo a demanda de consumo. En caso de non ser suficiente para abastecer todo tomará a enerxía da rede eléctrica. Se hai excedentes pódense acumular en baterías para empregala cando se precise. 

                

2. Os aeroxeneradores son a evolución dos muíños de vento e hoxe en día son aparatos de alta tecnoloxía. Producen electricidade aproveitando a enerxía natural do vento para impulsar un xerador. O vento é unha fonte de enerxía limpa, sostible e inesgotable. A transformación de enerxía cinética en eléctrica non produce emisións. 

O vento pasa sobre as aspas do aeroxenerador, provocando unha forza xiratoria. As palas fan rodar un eixe que hai dentro da góndola, que entra a unha caixa de cambios. A caixa de cambios incrementa a velocidade de rotación do eixe provinte do rotor e impulsa o xerador, que emprega campos magnéticos para converter a enerxía rotacional enerxía eléctrica. A enerxía do xerador pasa por un transformador para adaptala ao voltaxe necesario. As redes de distribución eléctrica reparten a enerxía por todo o país. 

                          

3. Emisión é o feito de emitir algo ou o que é o mesmo; verter, arroxar ou votar algo cara fóra.  Por exemplo a emisión de gases contaminantes por parte dos vehículos ou fábricas. Mentres que a inmisión é a agresión ambiental ou a concentración de contaminación nun lugar e momento concretos, que o alteran e a cal están expostos os seres vivos e materia. Polo tanto a inmisión é a concentración de  contaminación creada ao emitir certos gases. 

4. O óxido de nitróxeno é un contaminante primario que se forma de xeito natural. Desaparece da atmosfera reaccionando cos radicais OH, formando, entre outros compostos ozono.

O óxido de xofre mediante reaccións fotoquímicas no aire se transforma en trióxido de xofre, o cal se disolve nas partículas da auga transformándose en ácido sulfúrico. Logo ocorre a chuvia ácida, pasando a contaminación da atmosfera ao  chan. Unha vez ahí elimínanse mediante a intervención de bacterias.

5. Smog provén da palabra inglesa smoke, equivalente a fume. Foi empleada para referirse á néboa gris ou roxiza que aparecía sobre as cidades os días de calor como consecuencia da contaminación. É un dos tipos de contaminación do aire máis importante. Orixínase mediante a combinación do aire con contaminantes durante un longo período de tempo a altas presións (anticiclón), o que provoca o estancamento do aire e que eses gases nocivos permanezan na troposfera. É unha mestura química de fume e néboa con concentracións elevadas de óxido de sulfuro e nitróxeno, hidrocarburos e partículas de pomo, manganeso, cobre, níquel, zinc e carbón. 

   

6. Unha onda electromagnética está constituída por pequenas cargas de enerxía chamadas fotóns. Todos os sistemas biolóxicos vénse afectados por estas. O efecto que causa ven determinado pola intensidade do campo magnético e pola cantidade de enerxía que contén cada fotón. Poden alterar a temperatura dunha persoa ou animal. Aínda se está estudando se teñen efectos nocivos para a nosa saúde, aínda que en persoas máis sensibles a isto podería provocar insomnio, irritación, migrañas... Tamén se pensa que pode provocar mutacións xenéticas, algúns tipos de cáncros, a aparición doutras enfermidades graves, poden alterar o desenvolvemento dos ósos en nenos, ocasiona problemas de visión...